Friday, February 2, 2007

mevcut hemşirelik kanunu

HEMŞİRELİK KANUNU
Kanun Numarası : 6283
Kabul Tarihi : 25/2/1954
Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 2/3/1954
Sayı: 8647
Yayımlandığı Düstur : Tertip: 3 Cilt: 35 Sayfa: 460
Madde 1 - Ortaokulu bitirmiş olup 25 yaşından yukarı bulunmıyan kadınlardanHükümetçe açılmış veya tanınmış bir (Ebe - Laborant Hemşire) okulunda 3 senetahsil görüp Sağlık ve Sosyal Yardım Vekaletince teşkil olunan jüri huzurundameslek imtihanı vererek aldığı diplomayı usulüne göre Sağlık ve Sosyal YardımVekaletine tescil ettirenlerle 3 üncü maddenin 2 nci fıkrasında yazılı olanlara(Hemşire) unvanı verilir. Bu kanunun yürürlüğe girmesinden evvel usulüne göre hemşirelik sınıfınaalınmış olanlar sanatlarını yapmaya ve hemşire unvanını kullanmaya devam eder-ler.
Madde 2 - Bu kanunun yayımından sonra diğer Vekaletlerle özel veya tüzelkişiler tarafından hemşirelik okulu açılması için Sağlık ve Sosyal Yardım Veka-letinin müsaadesini almak şarttır. Gerek bu kanunun yayımı tarihinde mevcut bulunan, gerekse yayımından sonraaçılacak olan bu gibi hemşirelik okulları Sağlık ve Sosyal Yardım Vekaletininmurakabesine tabidir.
Madde 3 - Türkiye`de hemşirelik sanatını bu Kanun hükümleri dahilinde hem-şire unvanını kazanmış Türk kadınlarından başka hiç bir kimse yapamaz. Ancak yabancı memleketlerde ve mahalli Hükümetlerce tanınmış hemşire okul-larında tahsil görerek diploma alan Türk hemşirelerinin alelusul hüviyetleritesbit edilerek, tahsil ettiği memlekette tescil edilmiş olanların diplomaları,uygun görüldüğü takdirde, aynen Sağlık ve Sosyal Yardım Vekaletince onanıp tes-cil edildikten sonra sanatlarını yapmalarına müsaade olunur. Yabancı memleketlerin yukardaki şartları haiz okullarını bitirmekle beraberdiploması oraca tescil edilmiyenler Türkiye`de meslek imtihanı vererek hemşireolabilirler. Öğretim programları Türk hemşire okulları programından ve müddetinden azolan yabancı hemşire okullarından gelenler,noksan olan kısım ve müddetleri Türkhemşire okullarında tamamlamaya mecburdurlar.
Madde 4 - Hemşirelerin vazife ve salahiyetleri: A) Hemşireler müdavi tabip tarafından tavsiye edilen tedavi tedbirleriniuygulamaya yetkilidirler.KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK - 3) B) Hemşireler çiçek aşısını ve acil hallerde icabeden pansumanları re`sentatbik edebilecekleri gibi müdavi tabibin tavsiyesi üzerine sağlık kurumlarındaveya dışarda hastalara deri altına, adale içine ve damar içine şırınga yapmayayetkilidirler. Bu sebeple mesuliyetleri şırınganın tatbikindeki bilgisizlik, dikkatsizlikve ehliyetsizlik hallerine munhasırdır. C) Hemşireler dispanserler ve sağlık kurumlarınca görevlendirildikleri ko-ruyucu hekimlik işlerinde halka bilcümle sıhhi tedbirleri, sağlık korunma çare-lerini ve müracaat etmeleri lazımgelen sağlık kurumlarını bildirirler. Bulaşıcıhastalıklarla savaş tedbirlerini alır ve tatbik ederler. Hemşireler hususi sı-fatla girdikleri aile muhitlerinde de yukardaki fıkrada yazılı işleri görürler.
Madde 5 - Hemşire okulundan mezun hemşireler mecburi hizmetlerini bitiripmemuriyetten ayrılınca;mecburi hizmeti olmıyan hemşire okulu mezunları istedik-leri vakit sanatlarını serbestçe yapabilirler. Serbest çalışacak hemşireler lüzumlu vesikalarını bir dilekçeye bağlayarakmahallin en büyük sağlık amirine verirler. Serbest çalışan hemşire ev adresiyleçalışmak istediği yerde bir değişiklik olduğu takdirde bir hafta içinde aynımakama haber vermeye mecburdur.
Madde 6 - Bu Kanun hükümlerine göre hemşire okullarından mezun olup hemşireunvanını kazanmış bulunanlar hemşire olarak memuriyete alınırlar. Bu madde mucibince yapılacak tayin ve terfilerde ve maaşların verilmesinde3656 sayılı Kanun esasları cari olur.
Madde 7 - İlkokulu bitirmiş ve 18 yaşını tamamlamış olan kadınlar hemşireyardımcısı olabilirler. İlk tahsilden sonra hastanelerde altı aylık nazari kursgördükten sonra en az bir senelik ameli ve nazari bilgi edinmek için staj gö-renler ehliyetlerini bir jüri huzurunda ispat ettikleri takdirde hemşire yar-dımcısı olurlar. Bu madde mucibince hemşire yardımcısı olanlara 3656 sayılı kanun hükümleritatbik olunur.
Madde 8 - Uzman hemşirelerin (Öğretmen, okul idarecisi, başhemşire, klinik,ameliyathane, dispanser, laboratuvar hemşireleriyle ziyaretçi hemşireler, diyethemşireleri,sosyal hizmet hemşireleri ve saire) nasıl yetiştirilecekleri Sağlıkve Sosyal Yardım Vekaletince hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.
Madde 9 - Lise veya hemşire okulu mezunu olup da Türkiye`nin veya yabancıbir memleketin yüksek hemşirelik okullarında tahsillerini tamamlıyanlar kabili-yetlerine göre, hemşire okulu öğretmeni, başhemşire ve idareci hemşire olurlar. Bunlar hizmete ilk girdiklerinde hemşire olarak tayin olunurlar. Hastaneveya sağlık kurumu başhemşiresi olabilmek için bir terfi süresince çalışarakehliyetlerini ispat etmiş olmaları şarttır. Hastane başhemşireliklerine tayindeyüksek hemşire okulu mezunlarının rüçhan hakları vardır. Bu maddeye göre yapılacak tayin ve terfilerde ve maaşların verilmesinde3656 sayılı kanun esasları cari olur.
Madde 10 - Resmi ve özel sağlık kurumlarında çalışan hemşireler haftada birbuçuk gün ve senede bir ay izinlidirler. Nöbetçi olmıyan hemşirelere hastanehizmetlerine halel gelmemek şartiyle mesai saatleri dışında baştabip tarafındanayrıca gece izni verilebilir.
Madde 11 - 3 üncü madde hükümlerine riayet etmiyen, dördüncü maddede yazılıvazife ve salahiyet hudutlarını tecavüz eden ve 5 inci maddenin ikinci bendihükmünü yerine getirmeksizin serbest çalışan hemşirelerden (50) liradan (200)liraya kadar hafif para cezası alınır.
Madde 12 - Mecburi hizmet mükellefiyetine tabi olarak yetiştirilecek hemşi-reler hakkında 2919 sayılı kanun hükümleri tatbik edilir.
Madde 13 - 1219 sayılı kanunun 64 üncü maddesiyle 3017 sayılı kanunun 4253sayılı kanunla değiştirilen 61 inci maddesi hükümleri kaldırılmıştır.
Madde 14 - 4862 sayılı kanun ile bu kanunun eklerine bağlı kadro cetvelle-rindeki başhemşire, hemşire, ziyaretçi başhemşire,ziyaretçi hemşire ve ebe kad-roları kaldırılmış ve onların yerine bu kanuna bağlı (1) sayılı cetvel eklen-miştir. Ekli (1) sayılı cetveldeki kadrolar, doğum evleri,nisaiye klinikleri vesağlık merkezlerine tayin olunacak ebeler hakkında da tatbik olunur. Ekli (2) sayılı cetveldeki kadrolar 1954 mali yılında kullanılamaz.
Geçici Madde 1 - (6283 sayılı Kanunun kendi numarasız geçici maddesi olupteselsül için numaralandırılmıştır.) Bu kanunun neşrinden evvel hastabakıcılık yapmakta olanlardan yedinci mad-deye göre hemşire yardımcılığına talip olanlar jüri huzurunda ehliyetlerini is-pat ettikleri takdirde hemşire yardımcısı olabilirler.
Madde 15 - Bu kanun 28 Şubat 1954 tarihinden itibaren mer`idir. Madde 16 - Bu kanunun hükümlerini icraya Maliye ve Sıhhat ve İçtimai Muave-net Vekilleri memurdur.

Monday, January 29, 2007

Kuram, Tanım ve Modeller

Florence Nightingale ve Hemşirelik Modeli
Hemşirelikte formal bir eğitimin önemini vurgulayarak, hemşirelik uygulamalarına ilk bilimsel
yaklaşımı kazandıran Florence Nightingale, hemşireliği çevre kavramına, özellikle fiziksel
çevreye temellendirir. Onun bu bakış açısı, yaşadığı dönemin özelliklerine ve gerçeklerine
dayanmaktadır. Bu nedenle hemşireliği, saptadığı gerçekler üzerine oturtmuştur.
Nitekim, Kırım Savaşında hasta ve yaralı askerlerin sağlıksız çevreye bağlı
%42'lik ölüm oranı, onun düzelttiği çevre koşulları ile %22'ye düşmüştür. Ancak Nightingale,
çevre kavramı kapsamında, fizik çevrenin yanısıra psikolojik ve sosyal çevreye de yer
vermiştir. Florence Nightingale hemşireliği; doğanın insan yaşamındaki etkisine yardım etme
süreci olarak nitelemiş, hastanın iyileşmesinde, hemşirenin temiz hava, vücut bakımı
sağlıklı beslenme, dinlenme, uyku egzersiz gibi uygun çevre koşullarında bakımı sağlaması
ile doğanın tedavi edici gücünü desteklediğini ileri sürmüştür.
Florence Nightingale'in hemşirelik modeli, yaşadığı döneme göre oldukça ileri bir modeldir.
Bu model; özellikle dış çevre (hemostosis) ve doğa, temel insan gereksinimleri ve bütüncül
yaklaşımın bir bileşkesi olarak nitelenebilir.

Temel İnsan Gereksinimlerine Dayalı Hemşirelik Kuramları

Virginia Henderson'un Hemşirelik Kuramı
Henderson, geliştirdiği hemşirelik kuramını, insanın temel gereksinimleri üzerine kurar.
İnsanın biyolojik, psikolojik, sosyal ve spirituel (manevi) boyutlarını kapsayan 14 gereksinimini
ele alan V. Henderson, kaynak olarak yararlandığı Maslow gibi, önceliği fizyolojik ge-
reksinimlere vermiştir. Hemşireliğin varoluş amacını, hasta/sağlıklı bireye yardım etme biçiminde
tanımlayan Henderson, hemşirelik işlevlerini hastan›n gereksinimlerini karşılamak
olarak belirtmiştir.

Fay Abdellah'ın Kuramı
Abdellah, kuramında bireyin fiziksel, sosyal ve psikolojik gereksinimlerini 21 temel öğe ile
açıklamıştır. Bireyin bu gereksinimleri karşılayamaması durumunda sorunların
oluştuğunu ve hemşireliğin de bu sorunlara çözümleyici yaklaşımlar olduğunu vurgulamıştır.
Abdellah, bireyin karşılanamayan sağlık gereksinimini, hemşirelik sorunu olarak ve
sınıflandırdığı sorunları da hasta bakımı ögeleri olarak niteler.
Lydia E.Hall'un Hemş irelik Kuramı
Hall, hemşirelik kuramını, temel gereksinimlere dayalı beden/bakım, çekirdek/kişi, hastalık/
tedavi odaklı olarak içiçe giren 3 daireden oluştuğunu öngörmüştür.
Hall'un kuramı, hasta/sağlığını yitiren kişi ve ailesine yönelik olup hastanın, iyileşme veya
sağlığını kazanmasında kişisel motivasyonun ve enerjisinin gerekliliğine inanır.

Odak: Beden
Bedensel Bakım
Odak: Kişi
Hastanın kendisi
tedavi edici öge
olarak kullanılır
Odak: Hastalık
Hasta ve ailesini
tedavi ve tıbbi
bakımla tanıma
Bakım : Care Çekirdek/Core Tedavi/Cure
Hastanın tüm biyolojik
işlevlerine hemşire
yardımcı olur.
İnteraksiyon ve
projeksiyon yöntemleri
ile yardım
edilir.
Hemşire hastanın
savunucusu
rolündedir.

Dorothee Orem'in Hemş irelik Kuramı
Orem, kuramının esasını, temel insan gereksinimlerine dayalı bir öz-bakım (kişisel bakım)
kavramı ile açıklar. Kuramın temeli; insanın kendi sağlığına ilişkin tüm sorumlulukları
yüklenmesinde odaklaşır. Bu kuram, günümüzde, "2000 Yılında Herkese Sağlık"a benzer
bir görüşe sahip, bireyin öz-bakımındaki yetersizliğinde (bozukluk/hastalık) öz-bakımı için
hemşirenin, bütünlüğü tamamlama, kısmi tamamlama ve destekleyici (eğitici) girişimleri
sağlayan ve bireyin yeniden öz-bakımı elde etmesine aşamalı yardım etme esasına dayanır.

Kişilerarası İlişkilere (Etkileşime) Dayalı Hemşirelik Kuramı
Ida Jean Orlando'nun Hemşirelik Kuramı
I.J.Orlando kuramında, hasta-hemşire etkileşimini süreç çerçevesinde ele alır. Bu sürecin
ilk aşamasında hasta gereksinimlerini davranışlarına yansıtır. Hastanın davranışlarını
gözleyen hemşire, düşünce duygu ve algıları ile reaksiyonlarını belirler. Son aşamasında
hemşire, hastanın gereksindiği yardımı, hastan›n kat›l›m› olmaks›z›n planlı işlevlerinde
gerçekleştirir.

Enerji Alanına Dayalı Hemşirelik Kuramları
Martha E.Rogers'in Hemşirelik Kuramı
Rogers'ın kuramı; insan bütünlüğünün çevresi ile etkileşimi sonucu bütünsellik, devamlılık,
dinamizm ve yansıtıcı değişimin uyumlu durumu olarak ele alır. Bu kurama göre; çevresel
enerji ile insan arasındaki denge bozukluğundan kaynaklanan SORUNU, hemşire, girişimleri
ile dengeli, uyumlu duruma ulaştırır. Bu kuramlar dışında önemli olan Sister
C.Roy'un Adaptasyon Kuram›, E.King, J.Travelbee, H.Peplau'nun kuramları, ilgili derslerde
sırası geldikçe açıklanacaktır.
Yaşam Modeli
Yaşam modeli, karmaşık bir olgu olan yaşamın başlıca özelliklerini belirleyerek, bireyin
yaşamını oluşturan öğeler arasında var olan ilişkilerin tümünü kapsar.

N.Roper, W.Logan, A.T.Tierney'in, Günlük Yaşam Aktiviteleri Modeli (GYA) son yıllarda
büyük ölçüde kabul gören bu modelin, hemşireler tarafından benimsenme nedeni,
hemşirelik süreci için uygun bir baz oluşturmasıdır.
Diğer bir neden de, GYA yalnızca hasta bireylere yönelik aktiviteler olmayıp, aynı zamanda
sağlıklı kişiler için de geçerli olmasıdır.

kaynak:T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINLARI NO: 496
Açıköğretim Fakültesi Yayı nları No: 225

Tarihçe :

A. Cumhuriyet Öncesi Dönem:
1854-1856 yıllarında Florance Nightingale'nin İstanbul’da dikkati çeken çalışmalarından sonra II. Abdulhamit zamanında Osmanlı ordusunun yaralılarına bakmak üzere Almanya’dan 11 rahibe hemşire getirilmiştir. Besim Ömer Paşa tıp mesleğinin gelişiminde etkili bir hekim olmakla birlikte hemşirelik mesleğinin gelişimi içinde etkin çaba harcamıştır. 1911 yılında İstanbul'da en tanınmış ailelere mensup hanımefendileri "Gönüllü Hastabakıcılık Kursuna" çağırmış ve derslerini de kendisi vermiştir.
Bursa ve İstanbul’da kurslar açılmış ilk defa (1912) Müslüman Türk kadınları hasta bakımına katılmışlardır. Münire İsmail, Kerime Salahor, Safıye Hüseyin v.b

1913 - 1944 Besim Ömer Paşa kadınlara beşer aylık hasta bakıcılık kursu açmış eğitilen kadınlar I. Dünya Savaşında hastanelerimizde çalışmışlardır. 1920 de Amerikalılar İstanbul’da Amerikan Hastanesi açmış ve yanına hastabakıcı dershanesi kurmuştur.

B) Cumhuriyet Sonrası Dönem:
1925 yılında "Kızılay Hastabakıcı Okulu" açılmıştır. Başlangıçta eğitim süresi 2,5 yıl ve öğrenci olarak okur - yazar, iyi ahlaklı ve sağlıklı kız öğrenciler kabul edilmiştir.
1958'de Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü uzmanları ile birlikte hazırlanan ortaokula dayalı dört yıllık ebelik ve hemşirelik deneme programı başlatılmıştır. 1960 yılında var olan 9 hemşire okulu 1961’de Sağlık Koleji olarak adlandırılmıştır.
İlk Yüksekokul 1955 yılında Ege Üniversitesinde açılmış olup bunu 1961'de Florance Nightingale ve Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu izlemiştir. 1985'de Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hemşirelik Yüksekokulu açılmıştır.

1985'de Sağlık Kolejleri kapatılarak Sağlık Meslek Yüksekokulları ve ön lisans programları başlamıştır. 1992 yılında Hemşirelik eğitiminin liseye temellendirilmesi gündeme gelmiş Sağlık Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurumu arasında yapılan protokolle Sağlık Meslek Liselerinin aşamalı olarak kapatılması kararı alınmıştır. 1996 yılında Meslek Yüksekokulları 4 yıllık Lisans Eğitimi veren "Sağlık Yüksekokullarına" dönüştürülmüştür.

Not:Bu bilgiler, DSÖ Türkiye İrtibat Ofisi web sayfasından alınmıştır.

Hemşirelik:

Hemşirelik, bireyin ailenin ve toplumun sağlığını ve esenliğini koruma, geliştirme ve hastalık halinde iyileştirme amacına yönelik; hemşirelik hizmetlerinin planlanması, örgütlenmesi, uygulanması değerlendirilmesinden ve bu hizmetleri yerine getirecek kişilerin eğitiminden sorumlu bilim ve sanatta oluşan bir sağlık disiplinidir.
(THD: Türk Hemşireler Derneği)

Hemşirelik ''Bireyin, ailenin ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeye yardım eden ve hastalık halinde iyileştirme ve rehabilite etmeye katılan bir meslek grubudur.Hemşire ayrıca sağlık ekibinin tedavi edici ve eğitsel planlarını geliştirmeye ve uygulamaya katılır.
(ICN: İnternational Counsel of Nursing)

''Hemşirenin yegane amacı, hasta olsun olmasın bireyin eğer yeterli gücü, arzusu veya bilgisiolsaydı yardım almadan da yapabileceği, sağlığa ve tedaviye (ya da huzurlu bir ölüme) katkıda bulunan faaliyetlerin yapılmasına yardım etmektir.
''Virgina HENDERSEN